Wyrok TSUE – ochrona klienta w przypadku unieważnienia umowy
TSUE w wyroku z dnia 16 marca 2023 r. (C-6/22) orzekł, że „w przypadku unieważnienia zawartej między konsumentem a przedsiębiorcą umowy z powodu nieuczciwego charakteru jednego z jej warunków do państw członkowskich należy uregulowanie, w drodze ich prawa krajowego, skutków tego unieważnienia, z poszanowaniem ochrony przyznanej konsumentowi przez dyrektywę 93/13, w szczególności poprzez zapewnienie przywrócenia sytuacji prawnej i faktycznej, jaka istniałaby przy braku zaistnienia takiego nieuczciwego warunku.”
Orzeczenie TSUE zawiera odpowiedzi na pytania Sądu Rejonowego dla Warszawy- Woli. Sąd Rejonowy zapytał m.in., czy po unieważnieniu przez sąd umowy kończy się zastosowanie dyrektywy 93/13, a z nią ochrona konsumenta, stąd zasad rozliczenia dla konsumenta oraz przedsiębiorcy trzeba poszukiwać w przepisach prawa krajowego?
TSUE wyjaśnił, że przepisy prawa krajowego, które sąd mógłby zastosować w celu ustalenia skutków unieważnienia umowy, prowadziłyby do podziału strat wynikających z tego unieważnienia w częściach równych pomiędzy kredytobiorcami i bankiem. Skutek taki podważyłby ochronę przyznaną przez Dyrektywę 93/13 konsumentom i byłby sprzeczny z celami dyrektywy. Trybunał kolejny raz wypowiedział się na temat możliwości uzupełnienia umowy stosując przepisy prawa krajowego niemające charakteru przepisu dyspozytywnego i wyjaśnił, że nie pozwalają na to przepisy unijne.
Ponadto TSUE wskazał, że „Dyrektywa 93/13 nie pozwala by sąd krajowy, po pierwsze, zbadał z urzędu, z pominięciem wszelkich uprawnień przyznanych mu w tym względzie przez prawo krajowe, sytuację majątkową konsumenta, który zażądał unieważnienia umowy wiążącej go z przedsiębiorcą ze względu na istnienie nieuczciwego warunku, bez którego umowa nie może nadal być prawnie wiążąca, nawet jeśli owo unieważnienie może narazić konsumenta na szczególnie szkodliwe konsekwencje, a po drugie, odmówił stwierdzenia takiego unieważnienia, w sytuacji gdy konsument wyraźnie o to się zwrócił, i został poinformowany w sposób obiektywny i wyczerpujący o konsekwencjach prawnych i szczególnie szkodliwych dla niego skutkach gospodarczych.”
Wyrok wskazuje pośrednio, że uchwalenie ustawy ratującej banki przed konsekwencjami stosowania klauzul niedozwolonych w umowach będzie sprzeczne z przepisami UE.
