Wysokie koszty kredytowe naruszają prawa kredytobiorcy. Wyrok TSUE z 23.11.2023

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej dnia 23 listopada 2023 r. w wyroku wydanym w sprawie C-321/22 odpowiedział na trzy pytania zadane przez Sąd Rejonowy dla Warszawy–Śródmieścia. Orzeczenie zawiera interpretację przepisów unijnych (dyrektywy 93/13) dotyczących nieuczciwych warunków zawartych w umowach konsumenckich.

Po pierwsze-o ile badanie ewentualnie nieuczciwego charakteru warunku dotyczącego pozaodsetkowych kosztów umowy kredytu zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem nie jest wykluczone na podstawie art. 4 ust. 2 tej dyrektywy w związku z jej art. 8, nieuczciwy charakter takiego warunku może zostać stwierdzony przy uwzględnieniu okoliczności, że przewiduje on zapłatę przez konsumenta kosztów lub prowizji w kwocie rażąco nieproporcjonalnej do świadczonej w zamian usługi.

TSUE przypomniał, że choć pożyczkodawca nie ma obowiązku szczegółowego określenia w umowie charakteru wszystkich świadczonych usług w zamian za koszty lub prowizje przewidziane w niektórych warunkach umownych, konieczne jest, aby można było racjonalnie zrozumieć lub wywnioskować z umowy rozpatrywanej jako całość charakter faktycznie świadczonych usług. Ponadto konsument musi być w stanie sprawdzić, czy poszczególne koszty lub usługi, którymi jest on obciążony, nie nakładają się na siebie. Badanie to należy przeprowadzić w świetle wszystkich istotnych okoliczności faktycznych, do których zaliczają się nie tylko warunki danej umowy, ale także reklama i informacje podane przez pożyczkodawcę w toku negocjacji umowy.

Po drugie-konsument ma prawo żądać stwierdzenia nieważności umowy  w sytuacji, gdy ma możliwość wystąpienia z innym powództwem przeciwko bankom. Sądy krajowe nie będą mogły oddalać powództwa o ustalenie nieważności umowy uzasadniając to brakiem interesu prawnego konsumenta, tylko dlatego, że może on wystąpić z powództwem o zapłatę.

Po trzecie-umowa kredytu zawarta między przedsiębiorcą a konsumentem może zostać uznana za nieważną, w wypadku gdy zostanie stwierdzone, że nieuczciwy jest jedynie warunek tej umowy określający konkretne sposoby zapłaty kwot należnych z tytułu okresowych rat oraz że umowa nie może dalej obowiązywać bez tego warunku.

Wyrok TSUE zwiększa szanse kredytobiorców do skutecznego podważania w sądzie postanowień umownych, które nakładają na nich zbyt wysokie koszty.