Upadłość konsumencka – co to jest ? kto ją może ogłosić ?

Sytuacja gospodarcza przejawiająca się inflacją, wzrostem cen energii, gazu oraz żywności czy też kosztów kredytów i pożyczek konsumenckich skłania coraz większe grono osób do zapoznania się z instytucją upadłości konsumenckiej. Czym jednak jest upadłość konsumencka i kto może ją ogłosić?

Upadłość konsumencka to rozwiązanie pozwalające osobom fizycznym na uporządkowanie swoich spraw finansowych w ramach postępowania sądowego. Zgodnie z zasadą optymalizacji postępowanie wobec osób fizycznych należy prowadzić tak, aby umożliwić umorzenie zobowiązań upadłego niewykonanych w postępowaniu upadłościowym.  Widzimy zatem, że głównym celem postępowania jest umożliwienie upadłemu uzyskania oddłużenia w ramach procedury sądowej bez zbędnego obciążenia dla gospodarstwa domowego upadłego oraz osób pozostających na jego utrzymaniu, z zachowaniem zasady proporcjonalności podejmowanych działań przez sąd oraz syndyka.

Cały proces upadłościowy można podzielić na dwa etapy: postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości oraz postępowanie upadłościowe właściwe. Postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości jest o tyle istotne, iż może wpływać na dalsze postępowanie właściwe. Dlatego też kluczowe jest, aby sam wniosek o ogłoszenie upadłości był sporządzony w sposób rzetelny, uwzględniający ustawowe wymagania. Nie każdy bowiem spełnia przesłanki pozwalające na ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Należy więc zastanowić się nad tym kto może w ogóle podejść do postępowania upadłościowego przewidzianego dla konsumentów? Częściową odpowiedzią na powyższe pytanie jest wskazanie na ustawową nazwę postępowania, czyli postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej.

Istotne jest to, iż prowadzenie działalności gospodarczej rozumiane jest w sposób szeroki, tj.  chodzi zarówno o aktywną działalność gospodarczą, jak i o zawieszoną. Jeżeli bowiem dana osoba złożyłaby wniosek o ogłoszenie upadłości, posiadając zawieszoną działalność gospodarczą, w myśl przepisów Prawa Upadłościowego,  uznana by została za nie posiadającą zdolności upadłościowej, a zatem wniosek nie zostałby uwzględniony. Dlatego też przed złożeniem wniosku upadłościowego należy upewnić się co do spełniania wskazanego kryterium.

Kolejną przesłanką do ogłoszenia upadłości jest niewypłacalność danej osoby. Poprzez pojęcie niewypłacalności rozumiemy brak możliwości do regulowania zobowiązań pieniężnych na bieżąco. Z niewypłacalnością mamy zwykle do czynienia  w sytuacji, w której osoby posiadające długi mają problem z komornikiem, bank wypowiedział im umowy kredytu, czy też pożyczki, zostały wydane wobec nich nakazy zapłaty czy też ostateczne wezwania do zapłaty.. Należy jednak pamiętać, iż ocena czy dana osoba już osiągnęła niewypłacalność jest zindywidualizowane tak jak całe postępowanie upadłościowe.

Gdzie będzie toczyło się postępowanie upadłościowe?

Zgodnie z przepisami do rozpoznania wniosku upadłościowego jest sąd rejonowy wydział gospodarczy ds. upadłościowych i restrukturyzacyjnych właściwy dla głównego ośrodka podstawowej działalności dłużnika, czyli miejsca, które stanowi jego centrum życiowe . Prościej mówiąc, w którym dana osoba po prostu żyje na co dzień oraz prowadzi gospodarstwo domowe. Często tego typu wydziały znajdują się w miastach wojewódzkich, natomiast nie jest to regułą i na terenie danego województwa może występować kilka takich instytucji.

Jakie długi mogą nie podlegają umorzeniu w postępowaniu upadłościowym?

Umorzeniu nie podlegają długi o charakterze alimentacyjnym. zobowiązania wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, zobowiązania do zapłaty orzeczonych przez sąd kar grzywny.

Etapy postępowania upadłościowego – jak to wygląda w praktyce?

Postępowanie upadłościowe możemy podzielić na dwa etapy – postępowanie o ogłoszenie upadłości oraz postępowanie upadłościowe właściwe.

Etap I – Postępowanie o ogłoszenie upadłości

Jeśli przez dłużnika zostały spełnione warunki co do kwalifikowania się do postępowania, pozostaje pytanie jak je zainicjować. W większości przypadków upadłość konsumencka inicjowana jest ze strony dłużnika. Całą procedurę należy rozpocząć od wniosku upadłościowego złożonego na określonym w rozporządzeniu formularzu, bądź za pośrednictwem systemu Krajowego Rejestru Zadłużonych (KRZ).

W przedmiotowym wniosku dłużnik musi określić przede wszystkim miejsce zamieszkania, aktualny i zupełny wykaz majątku, spis wierzycieli, informacje o osiągniętych przychodach w okresie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku, informacje o kosztach poniesionych na utrzymanie dłużnika i osób pozostających na jego utrzymaniu w ostatnich sześciu miesiącach przed dniem złożenia wniosku oraz uzasadnienie wniosku uwzględniające zdolność upadłościową, stan niewypłacalności, przyczyny niewypłacalności oraz właściwość sądu wraz z dowodami potwierdzającymi wskazane okoliczności.

W praktyce u osób, które próbują złożyć wniosek samodzielnie największe problemy sprawia sporządzenie spisu wierzycieli, uwzględniającego wysokość zobowiązań oraz ich terminy wymagalności, a także prawidłowe sformułowanie uzasadnienia. Należy pamiętać, iż ten etap postępowania jest o tyle istotny, że może rzutować na sprawę w całości. Warto zatem skorzystać z pomocy podmiotów profesjonalnie zajmujących się sporządzaniem tego typu wniosków.

Etap II – postępowanie upadłościowe właściwe

Jeżeli wniosek upadłościowy został prawidłowo sporządzony i spełnione zostały wszystkie kryteria wymagane przez ustawę sąd powinien wydać postanowienie w przedmiocie ogłoszenia upadłości na posiedzeniu niejawnym. Co to oznacza? Posiedzenie niejawne bez udziału stron jest ostatnio najczęściej stosowanym trybem wydawania postanowienia w przedmiocie ogłoszenia upadłości – w ten sposób dłużnik unika stresu związanego z rozprawą, przyspiesza to też całą procedurę. W postanowieniu sąd wskazuję osobę syndyka właściwą dla upadłego oraz dokonuje pouczeń związanych z postępowaniem.

Od tego momentu upadły korzysta z ochrony zapewnionej przez przepisy Prawa Upadłościowego, tj. zawieszeniu ulegają toczące się wobec niego postępowania komornicze (po uprawomocnieniu się postanowienia ulegają umorzeniu), upadły nie musi regulować zobowiązań pieniężnych wskazanych we wniosku upadłościowym. W praktyce też ustaje kontakt ze strony firm windykacyjnych z uwagi na to, że kontakt wierzycieli powinien odbywać się wyłącznie za pośrednictwem wyznaczonego syndyka. Dzięki temu upadły uzyskuje komfort psychiczny pozwalający mu na normalne funkcjonowanie. Majątek upadłego też staje się tzw. masą upadłości, z której mogą być zaspokajani wierzyciele.

Ile trwa całość postępowania?

Jest to w głównej mierze zależne od właściwości sądowej, skomplikowania sprawy oraz tego czy upadły posiada majątek. Co do etapu pierwszego z praktyki wynika, że samo ogłoszenie upadłości następuje średnio do trzech miesięcy od złożenia wniosku, natomiast należy liczyć się z tym, że procedura może się wydłużyć w zależności od ilości spraw w danym sądzie. Etap drugi może trwać dłużej, w zależności również od ilości wierzycieli, czynności, których musi dokonać syndyk i ogólnego skomplikowania sprawy – pożądanym terminem jest około rok od momentu ogłoszenia upadłości.

Upadłość konsumencka – czy warto?

Trzeba pamiętać, że w wielu przypadkach ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest jedynym rozwiązaniem pozwalającym na pozbycie się zadłużenia. Niestety w wielu przypadkach decyzja  taka jest odkładana, co prowadzi do narastania problemów i wzrostu zadłużenia. Warto w takich sytuacjach skonsultować z profesjonalistami, którzy doradzą jak najlepiej postąpić. Trzeba uwagę bowiem pamiętać, że ogłoszenie upadłości nie stopniu musi być sytuacją wstydliwą – jest to przejaw odwagi oraz chęci zmierzenia się z problemami finansowymi, na których zaistnienie nie zawsze mieliśmy realny wpływ. Im szybciej podejmie się właściwe działania, tym większe szanse na skuteczne rozwiązanie problemu.